Należyta staranność w VAT – MF konsultuje listę przesłanek
Z komunikatu MF wynika, że planuje opracowanie listy przesłanek należytej staranności w VAT. Podatnik, który będzie sprawdzał kontrahenta zgodnie z przedstawioną listą nie będzie narażony na ryzyko zakwestionowania prawa do odliczenia VAT przez organy podatkowe.
Ministerstwo Finansów w dalszym ciągu nie przestaje szukać nowych rozwiązań prawnych, które miałyby ograniczyć niepokojące zjawisko wykorzystywania mechanizmów konstrukcji VAT do uzyskiwania niezgodnych z prawem korzyści. Dotyczy to przede wszystkim uszczuplania należności budżetu państwa poprzez wyłudzanie nienależnego zwrotu tego podatku lub nieodprowadzanie należności podatkowych z tytułu VAT.
Charakterystyczną cechą tego zjawiska jest wykorzystanie w łańcuchu transakcji podmiotu pełniącego rolę tzw. znikającego podatnika (ang. missing trader). Podmiot taki nie odprowadza należnego podatku do budżetu, a jednocześnie tworzy formalne podstawy do żądania jego zwrotu na dalszym etapie. W tę najpopularniejszą formę oszustwa w VAT może być zaangażowanych kilka, a nawet kilkanaście podmiotów zarówno z Polski, jak i z innych państw UE.
Skutki tego procederu stwarzają możliwość realnego zagrożenia konkurencyjności dla uczciwych przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność zgodnie z prawem i regułami rynku, przez zaniżanie cen o wartość nieodprowadzonego podatku, jak i bezpośrednie straty budżetu państwa w wyniku wyłudzania zwrotów lub uszczuplania jego należności.
Stworzona przez MF precyzyjna lista przesłanek należytej staranności po stronie nabywcy w transakcjach krajowych będzie stanowiła wskazówkę dla podatników, jakie czynności powinni podjąć, aby nie narazić się na ryzyko zakwestionowania u nich przez organy podatkowe prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Co będzie obejmowała lista przesłanek według MF
W następstwie dokonanej przez Ministerstwo analizy orzecznictwa TSUE i sądów administracyjnych, rozwiązań innych krajów Unii Europejskiej oraz własnych doświadczeń stwierdzono, że zachowanie należytej staranności powinno być weryfikowane pod kątem spełnienia przesłanek zakwalifikowanych do jednego z poniższych kryteriów:
1) kryteria podmiotowe/formalne (np. czy kontrahent w momencie zawierania transakcji jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, czy kontrahent długo funkcjonuje na rynku w branży, w zakresie której dokonywana jest transakcja, czy kontrahent posiada wymagane prawem koncesje i zezwolenia, czy kontrahent jest wypłacalny, czy osoby reprezentujące kontrahenta są wiarygodne itp.);
2) kryteria przedmiotowe/ekonomiczne, tj. dotyczące ekonomicznej natury transakcji realizowanej przez kontrahenta w ramach zwykłej działalności gospodarczej (np. czy transakcja odpowiada profilowi zarejestrowanej działalności, czy występują nieuzasadnione ekonomicznie odstępstwa w zakresie cen, czy występuje zgodność dostarczonych towarów z tymi, które zostały zafakturowane, czy posiadamy wiedzę na temat źródła pochodzenia towarów, czy w zawieranej transakcji istnieje realne ryzyko gospodarcze itp.);
3) przebieg transakcji (np. czy termin płatności odbiega od terminu zwykle występującego w transakcjach tego rodzaju, czy transakcja jest rozliczana gotówką, czy nie występuje płatność odwrócona w stosunku do przepływu towaru, czy nie wskazano odrębnych rachunków bankowych do zapłaty kwoty netto i VAT, brak nieuzasadnionego uczestnictwa wielu pośredników w celu uprawdopodobnienia transakcji itp.).
Spełnienie wskazanych przesłanek przez podatnika będzie świadczyło o zachowaniu należytej staranności.
Do kogo adresowana jest lista przesłanek
Lista przesłanek należytej staranności będzie adresowana do uczciwych podatników, w celu m.in.: zwiększenia pewności prawa i pewności w prowadzeniu uczciwej działalności gospodarczej, a w efekcie wyeliminowania z rynku niektórych podmiotów nieuczciwych. Jednocześnie będzie też wykorzystywana w bieżącej pracy przez organy podatkowe.
