Od 1 września 2023 r. już wprost z ustawy o VAT będzie wynikało, kiedy można zrezygnować z wystawiania faktur zaliczkowych i jakie dane musi zawierać faktura końcowa, gdy nie została wystawiona faktura zaliczkowa. Podatnicy będą mogli wystawiać jedną fakturę, gdy w tym samym miesiącu zostanie wpłacona zaliczka i będzie miała miejsce transakcja.
Od 1 września 2023 r. zasady postępowania w przypadku, gdy zaliczka została wpłacona w tym samym miesiącu, w którym miała miejsce transakcja, będą uregulowane w art. 106b ust. 1a ustawy o VAT. Z przepisu tego wynika, że podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury zaliczkowej, jeżeli całość lub część zapłaty otrzymał w tym samym miesiącu, w którym dokonał czynności, na poczet których otrzymał całość lub część tej zapłaty. Będzie to jednak wybór podatnika, czy rezygnuje z wystawienia faktury zaliczkowej.
Sprzedawca, który w tym samym miesiącu otrzyma zaliczkę i dokona dostawy albo wykona usługę, będzie mógł zrezygnować z wystawienia faktury zaliczkowej.
Spółka A zamówiła w spółce B usługę transportową, która ma zostać wykonana 15 września 2023 r. Jednocześnie wpłaciła zaliczkę 30% ceny 5 września 2023 r. W tym przypadku spółka B może wystawić tylko jedną fakturę końcową, rezygnując z wystawienia faktury zaliczkowej.
Spółka B świadczy usługi transportowe dla spółki A. Rozliczenie odbywa się za okresy kwartalne. Spółka A wpłaciła zaliczkę w wysokości 30% ceny za IV kwartał 5 października 2023 r. W tym przypadku spółka B nie może wystawić tylko faktury końcowej, gdyż zaliczka nie została wpłacona w tym samym miesiącu, w którym nastąpiło wykonanie usługi.
Ustawodawca przewidział od tej zasady wyjątek. A mianowicie z art. 106b ust. 1b ustawy o VAT wynika, że przepisu art. 106b ust. 1a nie stosuje się w przypadkach, dla których terminy wystawiania faktur są określone w art. 106i ust. 3-8 ustawy o VAT.
A zatem nie możemy zrezygnować z wystawienia faktury zaliczkowej, gdy zaliczka była wpłacana na poczet:
- usługi budowlanej świadczonej na rzecz podatnika,
- dostawy książek drukowanych na rzecz podatnika,
- usługi drukowania na rzecz podatnika,
- dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego,
- świadczenia usług telekomunikacyjnych, wymienionych w poz. 24-37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy o VAT,
- najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze,
- ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia,
- stałej obsługi prawnej i biurowej,
- dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego,
- dostawy opakowań zwrotnych.
Spółka A wpłaciła 5 września 2023 r. zaliczkę spółce B, która wykonuje na jej rzecz usługę budowlaną. Wykonanie usługi zakończono 29 września 2023 r. W tym przypadku należy wystawić dwie faktury: zaliczkową i końcową.
Dotyczy to również faktur wystawianych na żądanie nabywcy i z oczywistych względów faktur wystawianych przed otrzymaniem zaliczki.
W pkt 4-9 wymienione są czynności, w przypadku których otrzymanie zaliczki nie powoduje powstania obowiązku podatkowego. Jednak zdaniem organów podatkowych, gdy ustalany jest termin płatności, powstaje obowiązek podatkowy i najpóźniej tego dnia należy wystawić fakturę.
Oznacza to, że możemy odstąpić od wystawienia faktury zaliczkowej, gdy zaliczka dotyczy transakcji, dla której obowiązuje ogólny termin wystawiania faktury, czyli do 15 dnia następnego miesiąca.