W 2023 r. Państwowa Inspekcja Pracy planuje zwiększyć liczbę kontroli do 60 tys. Zrealizowanych zostanie także więcej zadań z zakresu prewencji wypadkowej i szeroko rozumianej promocji ochrony pracy. PIP ma skupić się też na kontrolach w zakresie m.in. legalności zatrudnienia, wypłaty wynagrodzeń, czy nadużywania umów cywilnoprawnych.

Rok 2023 będzie drugim rokiem realizacji 3-letniego programu działania PIP na lata 2022-2024. Na szczeblu krajowym zostały przyjęte trzy kluczowe strategie w działalności Państwowej Inspekcji Pracy. Są to:

• strategia kontroli i działań prewencyjnych dla sektora budowlanego – wzmożonym nadzorem objętych zostanie m.in. 100 budów o szczególnym znaczeniu dla budownictwa, a na 900 placach budów przeprowadzone zostaną kontrole w zakresie eliminowania zagrożeń wypadkowych;
• strategia kontroli zagrożeń chemicznymi czynnikami środowiska pracy – w ramach tej strategii przeprowadzonych zostanie m.in. 240 kontroli przestrzegania przepisów bhp w zakładach pracy, w których są produkowane lub stosowane substancje chemiczne, dla których ustalono poziomy najwyższych dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy (NDS), a także 200 kontroli dotyczących prac w narażeniu na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym;
• strategia wzmożonego nadzoru nad zakładami pracy – strategia ta obejmie 51 zakładów różnych branż, w których szczególnie duże ryzyko zawodowe wyraża się wysokimi przekroczeniami norm czynników szkodliwych dla zdrowia oraz wysokimi wskaźnikami wypadkowości.

Kontrole bezpieczeństwa pracy

W obszarze bezpieczeństwa pracy działania urzędu skoncentrowane będą na branżach i zakładach pracy, w których występuje zdiagnozowany wcześniej niedostateczny poziom bezpieczeństwa pracy. Przewiduje się kontrole ukierunkowane na likwidację zagrożeń.

W ramach nadzoru rynku inspektorzy pracy będą kontrolować m.in. maszyny, urządzenia, środki ochrony indywidualnej oraz wyroby pirotechniczne w zakresie ich zgodności z wymaganiami zasadniczymi przed wprowadzeniem ich do obrotu lub oddaniem do użytku, a także w zakresie stwarzania przez nie zagrożenia. W 2023 r. szczególnym nadzorem objęte zostaną maszyny i rękawice ochronne.

Kontynuowane będą kontrole zatrudniania i warunków pracy osób niepełnosprawnych w zakładach pracy chronionej, zakładach aktywności zawodowej i zakładach otwartego rynku pracy, mające na celu ocenę prawidłowości zorganizowania przez pracodawców stanowisk pracy z uwzględnieniem różnych dysfunkcji tej grupy pracowników.

 

Kontrole legalności zatrudnienia – cudzoziemcy, agencje zatrudnienia

Państwowa Inspekcja Pracy będzie kontynuować realizację działań obejmujących zwalczanie nielegalnego zatrudnienia. Podczas kontroli inspektorzy pracy zweryfikują legalność powierzania i wykonywania pracy zarówno obywateli polskich, jak i cudzoziemców. Kontrole będą prowadzone systematycznie przez cały rok w miarę potrzeb i możliwości. Działania ukierunkowane będą nie tylko na ujawnianie przypadków pracy niezadeklarowanej, tj. świadczonej całkowicie „na czarno”, ale także zadeklarowanej fałszywie (np. wykonywanej faktycznie w wyższym wymiarze czasu pracy lub za wynagrodzeniem wyższym niż wskazane w umowie o pracę).

Zadania kontrolne będą realizowane m.in. w zakładach pracy powierzających pracę cudzoziemcom z tzw. państw trzecich, w szczególności obywatelom Ukrainy, którzy przyjechali do Polski w związku z konfliktem zbrojnym toczącym się na terytorium tego państwa.

PIP będzie kontynuować kontrole w agencjach zatrudnienia oraz w agencjach pracy tymczasowej i u pracodawców użytkowników. Szczególną uwagę PIP ma zwracać na stosowanie w pracy tymczasowej zatrudnienia cywilnoprawnego (tj. na ujawnianie przypadków, w których powinna być zawarta umowa o pracę), a także na problem obchodzenia przepisów ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, w szczególności poprzez wykorzystywanie usług outsourcingowych, stanowiących w praktyce pracę tymczasową.

W 2023 r. Państwowa Inspekcja Pracy będzie realizować także zadania będące konsekwencją objęcia przepisami o delegowaniu pracowników kierowców świadczących pracę w międzynarodowym transporcie drogowym („pakiet mobilności”).

 

Przestrzeganie ograniczeń w handlu w niedzielę

Państwowa Inspekcja Pracy nadal będzie prowadzić kontrole w placówkach handlowych. Ważnym elementem tych działań będzie weryfikowanie, czy przedsiębiorcy przestrzegają obowiązujących postanowień ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni. Podejmowane czynności w tym zakresie co do zasady będą miały charakter interwencyjny, przy czym przewidywane są też kontrole planowe, przede wszystkim w placówkach objętych kompleksową oceną stanu przestrzegania przepisów prawa pracy.

Kontrole wypłaty wynagrodzeń

W zakresie prawnej ochrony pracy priorytetem Państwowej Inspekcji Pracy pozostają kontrole dotyczące czasu pracy oraz wypłaty wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy. Są to najczęściej naruszane unormowania, co potwierdzają dane statystyczne, w tym zgłaszane do urzędu skargi, z których blisko połowa dotyczy kwestii związanych z przedstawioną tematyką. W tym obszarze PIP przewiduje 2 tys. kontroli.

 

Nadużywanie umów cywilnoprawnych

Kontynuowane będą również czynności sprawdzające przestrzeganie zakazu zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach wskazujących na istnienie stosunku pracy, a także przepisów o minimalnej stawce godzinowej dla osób świadczących pracę na podstawie umów zlecenia i umów o świadczenie usług. W tych obszarach nadal ujawniane są znaczące nieprawidłowości, dlatego też weryfikacji wymagają warunki świadczenia pracy na podstawie umów zlecenia i umów o dzieło, a także umów zawartych z osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą – w szczególności z uwzględnieniem powtarzalności ich zawierania.