W 2023 r. zostanie utrzymana stawka 0% na żywność oraz darowizny na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy. Nie zostaną utrzymane obniżone stawki na nawozy, gaz i energię. Natomiast wprowadzone zmiany w klasyfikacji CN na 2023 r. nie spowodują zmian w stawkach VAT.
W 2023 r. obniżenie stawek VAT reguluje nowe rozporządzenie Ministra Finansów z 2 grudnia 2022 r. w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług w roku 2023. W większości powiela postanowienia poprzedniego rozporządzenia.
1. Pozostawienie stawek VAT na dotychczasowym poziomie
Ustawodawca zrezygnował z dotychczasowych warunków ustalania zasad obniżania stawek VAT określonych w art. 146aa ustawy o VAT, tj. z 23% do 22% i z 8% do 7%.
Po zmianie z art. 146ea ustawy o VAT wprost wynika, że w 2023 r. stawki VAT nie będą obniżone i nadal będą wynosiły 23% i 8%. Stawka zryczałtowanego zwrotu dla nabywcy produktów rolnych nadal będzie wynosić 7%, a stawka ryczałtu – 4%. Nie jest to uzależnione od żadnych warunków. Dlatego konieczne było wydanie nowego rozporządzenia.
2. Utrzymanie stawki 0% tylko na żywność i darowizny
Z dniem 31 grudnia 2022 r. kończy się okres, na jaki w ramach tzw. tarczy antyinflacyjnej był obniżony VAT:
- do 0% na żywność objętą wcześniej 5% podatkiem,
- do 0% na nawozy, środki ochrony roślin i inne środki wspomagające produkcję rolniczą zamiast 8%,
- do 0% na gaz ziemny zamiast 23%,
- do 5% na energię elektryczną i cieplną zamiast 23%,
- do 8% na paliwa silnikowe zamiast 23%.
W 2023 r. zostanie utrzymana tylko obniżka VAT na żywność. To oznacza, że nadal będzie stosowana stawka 0%.
Na pozostałe produkty VAT zostanie podwyższony, gdyż obniżkę zakwestionowała KE. Będą to stawki, które były stosowane przed wprowadzeniem tarczy antyinflacyjnej, czyli:
- na nawozy, środki ochrony roślin i inne środki wspomagające produkcję rolniczą – 8%,
- na gaz ziemny – 23%,
- na energię elektryczną i cieplną – 23%,
- na paliwa silnikowe – 23%.
Do 30 czerwca 2023 r. zostało przedłużone prawo do stosowania stawki 0% do:
1) nieodpłatnej dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy,
2) nieodpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy
– na cele związane z pomocą ofiarom skutków działań wojennych na terytorium Ukrainy.
Warunki stosowania stawki 0% do tych darowizn pozostaną bez zmian.
3. Produkty poprawiające właściwości gleby ze stawką 8%
W okresie od 1 stycznia 2023 r. do 31 grudnia 2024 r. stawkę 8% będzie można nadal stosować do dostawy, wewnątrzwspólnotowego nabycia i importu:
- środków poprawiających właściwości gleby, stymulatorów wzrostu oraz podłoży do upraw, o których mowa w ustawie o nawozach i nawożeniu, z wyłączeniem podłoży mineralnych i towarów wymienionych w poz. 12 załącznika nr 3 do ustawy o VAT;
- polepszaczy gleby, środków wapnujących, biostymulatorów, podłoży do upraw, produktów nawozowych mieszanych składających się wyłącznie z nawozu i środka wapnującego, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1009 z dnia 5 czerwca 2019 r. ustanawiającym przepisy dotyczące udostępniania na rynku produktów nawozowych UE, zmieniającym rozporządzenia (WE) nr 1069/2009 i (WE) nr 1107/2009 oraz uchylającym rozporządzenie (WE) nr 2003/2003, z wyłączeniem podłoży mineralnych i podłoży do upraw grzybów;
- nawozowych produktów mikrobiologicznych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 10a ustawy o nawozach i nawożeniu, wpisanych do wykazu nawozowych produktów mikrobiologicznych, o którym mowa w rozdziale 4a tej ustawy; od 3 do 31 grudnia 2022 r. stawka VAT na te produkty wynosi 0%, pod warunkiem że zostały wpisane do wykazu nawozowych produktów mikrobiologicznych, o którym mowa w rozdziale 4a ustawy o nawozach i nawożeniu.
4. Obowiązki podatników w związku z przygotowaniem się do zmian
W związku ze zmianą stawek podatnicy muszą przygotować się do zmian.
4.1. Przeprogramowanie kas fiskalnych w związku ze zmianą stawek VAT
Podatnicy sprzedający detalicznie towary, dla których obniżona stawka VAT nie zostanie utrzymana (nawozy i paliwa), oraz prowadzący ewidencję sprzedaży tych towarów przy zastosowaniu kas rejestrujących będą zobowiązani do zmiany przyporządkowania zmienianych stawek na te towary w kasach. Konieczne będzie przeprogramowanie kas.
4.2. Ustalenie stawek VAT w okresie przejściowym
W przypadku zmiany stawki obowiązuje zasada, że dla ustalenia stawki VAT znaczenie ma data sprzedaży. Oznacza to, że paliwo, nawozy sprzedawane od 1 stycznia 2023 r. muszą być już opodatkowane nową stawką (art. 41 ust. 14a ustawy o VAT). Trochę inaczej wygląda sytuacja, gdy przed zmianą stawki wpłacana jest zaliczka. Zmiana stawki podatku w odniesieniu do czynności, która zostanie wykonana w dniu zmiany stawki podatku lub po tym dniu, w związku z którą otrzymano całość lub część zapłaty, nie powoduje zmiany wysokości opodatkowania zapłaty otrzymanej przed dniem zmiany stawki podatku.
Pamiętajmy o zmianach w kasach rejestrujących